Przewóz - wioska nad Odrą

Jak ustalili językoznawcy wieś Przewóz pierwszy raz wzmiankowana była w 1492 roku pod nazwą PRZIEWOZA, wywodzącą się od istniejącego przed powstaniem wsi przewozu przez Odrę. Znane są w miejscowej tradycji dokumenty z 1757 r. o zamieszkałej tu  rodzinie trudniącej się przewozem. Istnieją przypuszczenia, że przewóz ludności i furmanek istniał od roku 1600.  Istnieje wzmianka, że Przewóz nie był samodzielną jednostką administracyjną, ale należał do Podlesia, choć jako miejscowość istniał o wiele wcześniej. W dokumencie z 16.01.1644 nadmienia się, że hrabia Fryderyk Oppersdorf hrabiemu Melchiorowi Ferdynandowi Gaszynie (Gaschin) pochodzącemu z Wielunia koło Kalisza, a mieszkającemu w Zakrzowie, sprzedał miejscowości: Polską Cerekiew, Milowice, Ostrożnicę, Jaborowice, Cisek, Biadaczów, Roszowice, Olszową, Nieznaszyn, Podlesie, Dziergowice, Łany i Błażejowice. Przewóz nie jest tam wyszczególniony, właśnie ze względu na fakt przynależności do Podlesia.

Z innego dowodu wynika, że ok. roku 1700 hrabia Gaszyna nadał na własność istniejący w tym miejscu prom niejakiemu Tomaszowi Przewoźnikowi. Nabył on 16 morgów ziemi nad Odrą, zaznaczonej w aktach w Przewozie jako grunt podleski, za 120 talarów śląskich. Przewoźnik przewoził ludzi przez rzekę za opłatą, natomiast wszystkich przewozów dworu musiał dokonywać bezpłatnie.

Tomasz Przewoźnik nabył grunt składający się z ogrodu i pola ornego wraz z przewozem dziergowickim (Dziergowice to wieś leżąca po drugiej stronie Odry) prawnie i z obowiązkiem. Przed rokiem 1900 rodzina Przewoźnika uchyliła obowiązek bezpłatnego przewozu dworskiego, jednak z dworu też spadł obowiązek zakupu promu i łódek oraz wszelkich napraw związanych z przewozem. Od tego czasu każdy klient płacił za przewóz. Prawo przewozu nadał w pierwszych czasach cesarz niemiecki Rudolf II hrabiemu Freiherrn Oppersdorf, które przez kupno przeszło na hrabiego Gaszynę, a ten zaś z kolei udzielał prawa rodzinie Przewoźnik. Państwo respektowało prawnie wydane zarządzenie.

Od roku 1880 rodzina Przewoźnik wydzierżawiła prom i łódkę. Przez długie lata czynny jako przewoźnik był Karol Grzesik zamieszkały w Dziergowicach. Podczas działań wojennych saperzy radzieccy zbudowali most drewniany, który przetrwał do 1947r. Most runął na skutek działania kry lodowej. Kontakty Przewozu z zaodrzem były bardzo wielkie, ludność tych terenów żywo zainteresowana była kupnem drewna. Sprawa mostu była aktualna przez II wojną światową.

01.08.1960r. podczas przewozu łódką nastąpił tragiczny wypadek, w którym życie utraciły trzy osoby. Przejazd promem i łódką trwał do lat 70 – tych. Zainteresowanie regularnym przewozem czy przejściem jest wielkie i na pewno w przyszłości zmieni się na lepsze.

Obecnie kolejnym potomkiem rodziny Przewoźnik jest Manfred, który zajmuje się pracą na tym gospodarstwie. Zostało ono powiększone i rozbudowane. Jest to gospodarstwo specjalistyczne zajmujące się hodowlą bydła mlecznego.

Genetyczna wieś Przewóz (czyli Przewioza) liczyła więcej niż 20 kmieci i zagrodników. W 1845 r. było w Przewozie 65 domów, 434 mieszkańców (w tym 27 zagrodników i 41 chałupników), szkoła z jednym nauczycielem (od 1828 roku), cegielnia i oczywiście przewóz przez Odrę.

W 1910 r. wieś miała już 624 mieszkańców, zaś w roku 1939 było to już 641 osób (w tej chwili tylko 345!).

Przewóz w roku 1736Fragment mapy Śląska Opolskiego z 1736 roku. Jest na niej zaznaczony Przewóz (Przewos) oraz przeprawa na Odrze.

W 1928 r. wybudowano nową szkołę, był także budynek mieszczący sklep i piekarnię. Od 1936 r. Przewóz ma własny kościół. Drewniany kosciół p.w. św. Judy Tadeusza zbudowany został w 1559 r. w Gierałtowicach (odnowiony w 1711 r.). W 1936 r. kościół ten został przeniesiony z Gierałtowic do Przewozu przez mieszkańców bez zgody i wiedzy swojego proboszcza, którym w tym czasie był ks. Radca Franciszek Heiduk. Budowniczym kościoła był pan Jerzy Kampa z Roszowic - Płoni. Kościół poświęcili ojcowie franciszkanie z Raciborza w 1937 roku.

Do 1934 r. wieś nazywała się Przewos, w 1934 r. nazwę miejscowości przemianowano na Fährendorf (wówczas było to terytorium III Rzeszy), zaś po wojnie - w 1945 r. - nazwę zmieniono na Przewóz.

Więcej historycznych zdjęć opowiadających o Przewozie w Galerii.