Joomla TemplatesWeb HostingWeb Hosting

Szkoła z historią, cz. 2

20130206-szkola-z-historia-minCzęść druga historii szkoły w Przewozie obejmuje okres od 1870 do 1895. W tych latach szkoła w Przewozie uległa stopniowemu przekształceniu z dotychczasowej szkoły jednoklasowej na dwu- i trójklasową. Aby móc pomieścić nie tylko coraz więcej dzieci, ale także trzech nauczycieli, nastąpiła w tym okresie znaczna rozbudowa budynku szkolnego. W omawianym okresie szkoła w Przewozie otrzymała także nowego głównego nauczyciela, a podział godzin został znacznie poszerzony o nowe przedmioty: dzieci uczyły się nie tylko czytania i pisania, ale dowiadywały się teraz również wiele o życiu roślin i zwierząt oraz poznawały tajniki zjawisk fizycznych. Przewozka szkoła działała nadal w trudnych warunkach, duże klasy, częste zmiany nauczycieli, do tego klęski żywiołowe, które nigdy nie omijały szkoły, wpływały niekorzystnie na utrzymanie dobrego poziomu szkoły. Utworzenie pod koniec omawianego okresu trzeciego już stanowiska samodzielnego nauczyciela w Przewozie sygnalizuje kierunek dalszego rozwoju szkoły.

 

Względny spokój i drugi nauczyciel

Johann Niebisch mógł teraz, kiedy stanowisko nauczyciela w Przewozie oraz z tym związane uposażenie miał zagwarantowane i pewne, z większym spokojem i zaangażowaniem poświęcić się swojemu właściwemu zadaniu. Ale nauczanie nadal nie było łatwe i wymagało ogromnego wysiłku i dobrej organizacji, gdyż liczba dzieci w wieku szkolnym była z roku na rok większa – w roku 1869 uczęszcza 204 dzieci do szkoły w Przewozie, rok później już 220 a w roku 1871 liczba uczniów i uczennic wzrasta do 239 (zob. Tab. 1). Nauczycielowi nie zawsze udawało się opanować tak dużą liczbę dzieci, nawet wtedy, gdy były podzielone na trzy oddziały; efektem było sukcesywne pogorszenie wyników nauczania we wszystkich przedmiotach. Tylko w Religii wyniki są dalej zadawalające, w niektórych przedmiotach wyniki są ledwo wystarczające, w innych nie przerobiono nic. Nauczyciel tłumaczy słabsze wyniki częstymi chorobami dzieci, rzeczywiście, niemała część dzieci uczęszcza do szkoły bardzo nieregularnie. Powiatowy Inspektor Szkolny ocenił w roku 1870 stan ogólny szkoły w Przewozie jako „tylko częściowo wystarczający“. Problem można by złagodzić przez utworzenie drugiej klasy, co okazuje się tak długo niemożliwe, jak długo nie jest możliwe obsadzenie - z powodu braku kandydatów - stanowiska adjuvanta (Adjuvant - młody nauczyciel, bezpośrednio po ukończeniu seminarium nauczycielskiego, „stażysta“). Zmuszony do działania Rząd Królewski w Opolu zgodził się w tej trudnej sytuacji na przestawienie szkoły w Przewozie na system półdniowy, co oznaczało, że jedna połowa dzieci przychodziła do szkoły przed południem, a druga połowa po południu. Władze oświatowe zdawały sobie sprawę, że może to być tylko rozwiązanie tymczasowe, chociażby już z powodu nierównomiernego wymiaru nauki; dzieci uczęszczające przed południem do szkoły otrzymywały 18 godzin nauki tygodniowo, dzieci z grupy popołudniowej tylko 12 godzin. Według przepisów dla szkół powszechnych z 18 maja 1801 roku, które nadal obowiązywały, przysługiwał szkole obok głównego nauczyciela dodatkowo jeden adjuvant, gdy liczba dzieci w wieku szkolnym wzrosła do 100. Tymczasem liczba dzieci szkolnych w Przewozie, jak już wspomniano, wzrosła w roku 1871 do 239, co wymagało przepisowego zatrudnienia dwóch nauczycieli i jednego adjuvanta! W oparciu o ten prosty rachunek Rząd Królewski zamienił stanowisko adjuvanta w Przewozie na regularny etat 2. nauczyciela, ponowne utworzenie stanowiska adjuvanta przełożono na czas późniejszy, licząc na absolwentów nowo utworzonego Seminarium Nauczycielskiego w Pilchowicach/Pilchowitz. Obu wioskom poradzono ustalić uposażenie 2. nauczyciela oraz przyszłego adjuvanta od razu na poziomie znacznie przekraczającym ustawowe stawki, aby oboje mogli bez materialnych trosk poświęcić się ich właściwemu zadaniu. Gorzej wyglądało z mieszkaniem dla przyszłego 2. nauczyciela, na razie musiał zadowolić się mieszkaniem przeznaczonym dla adjuvanta. Plany Rządu Królewskiego w Opolu napotkały na jednoznaczny sprzeciw samorządów Przewozu i Podlesia: Sołtysi oraz przedstawiciele rad sołeckich obu wiosek Jakob Piegsa oraz Johannes Bochynek, jak i Anton Alexander i Jakob Kubitza zakwestionowali w czasie spotkania ze starostą powiatowym 29 kwietnia 1871 roku konieczność przekształcenia stanowiska adjuvanta na etat 2. nauczyciela, jak również potrzebę podwyższonego uposażenia. „Obecny budynek szkolny posiada tylko dwie izby lekcyjne oraz mieszkanie dla nauczyciela i adjuvanta, o zatrudnieniu trzeciego nauczyciela nie może być mowy“, oświadczyli jednogłośnie wspomniani przedstawiciele Przewozu i Podlesia. Władze oświatowe były z sytuacji szkoły w Przewozie coraz bardziej niezadowolone, tym bardziej, jak Powiatowy Inspektor Szkolny wystawił szkole po przeprowadzonej wizytacji niezbyt przychylną ocenę ogólną. Zwołane na 25 lipca 1871 roku do starostwa w Koźlu samorządy szkolne Przewozu i Podlesia odrzuciły ponownie postanowienia władz oświatowych, więcej, złożyły protest przeciwko zamierzonemu zatrudnieniu 2. nauczyciela i żądały rekomendowania do Przewozu adjuvanta: „Przewóz potrzebuje drugiego nauczyciela, ale jest całkiem wystarczające, jeżeli będzie nim adjuvant“, byli przekonani przedstawiciele obu wiosek. Niemniej wszyscy byli zgodni co do tego, że coś musi się stać. Sytuację odzwierciedla relacja ks. Weckerta do Rządu Królewskiego w Opolu w październiku 1871 roku, w której informuje, że ma do dyspozycji na cały powiat tylko sześciu adjuvantów, z których czterech dopiero co ukończyło seminarium nauczycielskie. Johann Niebisch potrzebował u swojego boku pilnego i w wysokim stopniu zaangażowanego kolegę. Kandydatem odpowiadającym tym wymaganiom był zdaniem ks.Weckerta adjuvant Josef Borszcz z Sierakowic/Groß-Schirakowitz w powiecie gliwickim. Ks. Weckert znał Josefa Borszcza osobiście jako solidnego i „na wskroś moralnego“ człowieka, gdyż obydwaj pochodzili z tej samej parafii. Hrabina Angelina von Sprinzenstein, Pani na Kochańcu i Roszowicach, prezentuje Borszcza jeszcze w grudniu 1871 roku na stanowisko 2. nauczyciela w Przewozie. 22-letni Josef Borszcz, absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Pyskowicach/Peiskretscham z roku 1870, zostaje od 1 stycznia 1872 roku 2. nauczycielem w Przewozie.

Tab. 1. Liczba dzieci szkolnych w Katolickiej Szkole w Przewozie w latach 1870 - 1884

1870 1871 1872 1873 1874 1878 1880 1883 1884
Przewóz  108 116  100   98 113  120  132  130  139 
Podlesie 112   123 120  110  127  120  113  125  125 
Razem  220 239  220  208 240  240  245  255  264 
Regularnie uczęszcza
do szkoły
76 95 80 108 150 180 195 210 219
Klasa I 220 239 100 87 90 97 94 80 77
Klasa II 120 121 150 73 61 72 82
Klasa III 70 90 103 105
Nauczyciele 1 1 2 2 2 2 2 2 2

Źródło: Akten der Katholischen Schule in Przewos, Rejencja Opolska, Archiwum Państwowe w Opolu



 

Dodaj komentarz



Anti-spam: complete the taskJoomla CAPTCHA
Dzisiaj
18 lutego 2025
Wtorek
Imieniny obchodzą:
Konstancja, Maksym, Bernadeta
Dziś jest 49 dzień roku.
Do końca roku zostało
316 dni.
Myśl dnia
Pogoda
Wioska w pigułce
Państwo Polska
Województwo Opolskie
Powiat Kędzierzyn-Koźle
Gmina Cisek
Kod pocztowy 47-253
Położenie geograficzne 50°13'34″N 18°15'16″E
Wysokość 178 m n.p.m.
Obszar 501 ha
Ludność 324
Domów 115

 

Galeria zdjęć
Slideshow Image 1
Slideshow Image 2
Slideshow Image 3
Slideshow Image 4
Slideshow Image 5
Slideshow Image 6
Slideshow Image 7
Slideshow Image 8
Slideshow Image 9
Ostatnie wpisy w Księdze Gości
Witam, czy ktoś wogóle aktualizuje tą stronę? Sam...
prawie rok bez aktualizacji...brawo panie rafale z...
Jak tam z rybami w Przewozie?Łowi ktoś z Was?
Bardzo fajna strona. Z przekazów rodziców wiem, że...
Pikna ta wioska, ja dzielny aczkolwiek mały człek ...